Osoby uprawnione do dodatku mieszkaniowego
Wśród podmiotów uprawnionych do dodatku mieszkaniowego ustawodawca wymienia:
- najemców albo podnajemców lokali mieszkalnych, zamieszkujących w tych lokalach;
- osoby mieszkające w lokalach mieszkalnych, do których przysługuje im spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego;
- osoby mieszkające w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach stanowiących ich własność i właścicieli samodzielnych lokali mieszkalnych;
- inne osoby mające tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszkalnego i ponoszące wydatki związane z jego zajmowaniem;
- osoby zajmujące lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, oczekujące na przysługujący im lokal zamienny albo najem socjalny lokalu.
Osoby, które nie mogą ubiegać się o dodatek mieszkaniowy
Dodatek mieszkaniowy nie przysługuje osobom, jeżeli przebywają w:
- domu pomocy społecznej,
- młodzieżowym ośrodku wychowawczym,
- schronisku dla nieletnich,
- zakładzie poprawczym,
- zakładzie karnym,
- szkole, w tym w szkole wojskowej,
pod warunkiem, że instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne całodobowe utrzymanie.
Definicja dochodu
Przez dochód należy rozumieć dochód, o którym mowa w art. 3 pkt 1 ustawy z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Ustawa ta przez dochód rozumie po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób:
- przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27, 30b, 30c, 30e i 30f ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne,
- dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
- inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych w niej wymienione.
W przypadku posiadania tytułu prawnego do gospodarstwa rolnego dochód z tego gospodarstwa ustala się na podstawie powierzchni gruntów w hektarach przeliczeniowych i wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego, ostatnio ogłaszanego przez Prezesa GUS na podstawie art. 18 ustawy z 15.11.1984 r. o podatku rolnym (5.451,00 zł).
Bez względu na fakt, czy ziemia uprawiana jest bezpośrednio przez właściciela, czy oddana w dzierżawę, dochód ustala się tak samo, biorąc pod uwagę wielkość gospodarstwa rolnego.
Regulacje odnoszące się do dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, z uwzględnieniem formy jej rozliczenia stanowią, że w przypadku gdy pozarolnicza działalność gospodarcza rozliczana jest na zasadach ogólnych, tj. zasadach określonych w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wówczas dochód ustala się na podstawie oświadczenia wnioskodawcy lub zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego.
Jeżeli natomiast pozarolnicza działalność gospodarcza podlega opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, przyjmuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie, w drodze obwieszczenia ministra właściwego do spraw rodziny, o którym mowa w art. 5 ust. 7a ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Obliczając dochód, nie uwzględnia się dochodu osoby, która przebywa w instytucji zapewniającej nieodpłatnie pełne całodobowe utrzymanie takich jak: dom pomocy społecznej, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, zakład karny, szkoła, w tym szkoła wojskowa.
Kryterium metrażowe
Kryterium metrażowe uzależnione jest od liczby osób mieszkających w lokalu mieszkalnym.
Dodatek mieszkaniowy przysługuje, gdy powierzchnia użytkowa lokalu nie przekracza określonej dla danej liczby osób powierzchni (powierzchnia normatywna) o więcej niż 30% (lub 50% jeżeli powierzchnia pokoi i kuchni nie przekracza 60% powierzchni całego lokalu).
| Liczba osób zamieszkujących w lokalu | Powierzchnia normatywna | Powierzchnia normatywna + 30% |
| 1 osoba | 35,0 m2 | 45,5 m2 |
| 2 osoby | 40,0 m2 | 52,0 m2 |
| 3 osoby | 45,0 m2 | 58,5 m2 |
| 4 osoby | 55,0 m2 | 71,5 m2 |
| 5 osób | 65,0 m2 | 84,5 m2 |
| 6 osób | 70,0 m2 | 91,0 m2 |
W przypadku zamieszkiwania w lokalu większej liczby osób dla każdej kolejnej osoby zwiększa się normatywną powierzchnię tego lokalu o 5 m2.
Powierzchnię normatywną powiększa się o 15 m2, jeżeli:
- w lokalu mieszka osoba niepełnosprawna poruszająca się na wózku inwalidzkim
- lub osoba niepełnosprawna, której niepełnosprawność wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.
O wymogu zamieszkiwania w oddzielnym pokoju orzekają powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Kryterium dochodowe przyznania dodatku mieszkaniowego
Dodatek mieszkaniowy przysługuje podmiotom uprawnionym do dodatku mieszkaniowego, jeżeli w okresie 3 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o jego przyznanie średni miesięczny dochód przypadający na jednego członka gospodarstwa domowego wnioskodawcy nie przekroczył w gospodarstwie:
- jednoosobowym – 40%
- wieloosobowym – 30%
przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, obowiązującego w dniu złożenia wniosku, z uwzględnieniem art. 6 ust. 8 i art. 7 ust. 6 ustawy o dodatkach mieszkaniowych, wynoszącego obecnie 7.155,88 zł.
Zatem obecne kryterium dochodowe wynosi:
- dla gospodarstwa jednoosobowego – 3 272,69 zł miesięcznie,
- dla gospodarstwa wieloosobowego – 2 454,52 zł miesięcznie na osobę.
W przypadku, gdy średni miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego jest wyższy od określonego powyżej, a kwota nadwyżki nie przekracza wysokości dodatku mieszkaniowego, należny dodatek mieszkaniowy obniża się o tę kwotę.
Dodatku mieszkaniowego nie przyznaje się, jeżeli jego kwota byłaby niższa niż 0,5% kwoty przeciętnego wynagrodzenia, w gospodarce narodowej, obowiązującego w dniu wydania decyzji, czyli 40,91 zł.
Definicja gospodarstwa domowego
Przez gospodarstwo domowe rozumieć należy gospodarstwo prowadzone przez osobę ubiegającą się o przyznanie dodatku mieszkaniowego, samodzielnie zajmującą lokal mieszkalny albo gospodarstwo prowadzone przez tę osobę wspólnie z małżonkiem i innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi, które swoje prawa do zamieszkiwania w lokalu wywodzą z prawa tej osoby. Do członków gospodarstwa domowego nie wlicza się osób przebywających w instytucjach zapewniających nieodpłatnie pełne całodobowe utrzymanie.
Warunkiem otrzymania dodatku mieszkaniowego jest więc stałe zamieszkiwanie w lokalu, którego dotyczy wniosek i prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego przez wszystkie osoby wymienione w deklaracji o dochodach.
Jeżeli organ w drodze wywiadu środowiskowego ustali, ze faktyczna liczba wspólnie stale zamieszkujących i gospodarujących z wnioskodawcą jest mniejsza niż wykazana w deklaracji, wydana zostanie decyzja o odmowie przyznania świadczenia.
Przesłanki odmowy przyznania prawa do dodatku mieszkaniowego
Organ przyznający dodatek mieszkaniowy uprawniony jest do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, którego celem jest ustalenie sytuacji dochodowej wnioskodawcy i osób z nim gospodarujących, a wynik przeprowadzonego wywiadu środowiskowego może zaważyć na ustaleniu, czy wnioskodawca będzie uprawniony do otrzymania dodatku mieszkaniowego, czy też nie. Niewyrażenie zgody na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego stanowi podstawę do odmowy przyznania dodatku mieszkaniowego.
Podstawą do wydania decyzji odmownej jest również odmowa złożenia oświadczenia o stanie majątkowym, zawierającego w szczególności dane dotyczące posiadanych ruchomości i nieruchomości oraz zasobów pieniężnych.
Decyzja odmowna wydana zostanie także jeżeli w wyniku przeprowadzenia wywiadu środowiskowego organ ustali, że występuje rażąca dysproporcja pomiędzy niskimi dochodami wykazanymi w złożonej deklaracji, a faktycznym stanem majątkowym wnioskodawcy, wskazującym, że jest on w stanie uiszczać wydatki związane z zajmowaniem lokalu mieszkalnego wykorzystując własne środki i posiadane zasoby majątkowe.
Wstrzymanie wypłaty dodatku mieszkaniowego
W wypadku stwierdzenia, że wnioskodawca nie opłaca na bieżąco należności za zajmowany lokal mieszkalny, wypłatę dodatku mieszkaniowego wstrzymuje się w drodze decyzji, do czasu uregulowania zaległości. Jeżeli uregulowanie zaległości nie nastąpi w ciągu 3 miesięcy od dnia wydania tej decyzji, decyzja o przyznaniu dodatku mieszkaniowego wygasa. W wypadku uregulowania należności w terminie określonym powyżej wypłaca się dodatek mieszkaniowy za okres, w którym wypłata była wstrzymana.
Ustalanie wysokości ryczałtu na zakup opału
Jeżeli lokal mieszkalny nie jest wyposażony w instalację centralnego ogrzewania lub centralnie ciepłej wody lub gazu przewodowego, przysługuje ryczałt na zakup opału. Jest on ustalany na podstawie ceny 1 kWh energii elektrycznej ogłaszanej zgodnie z art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. d ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne.